Dit is een project in het programma Wad van Waarde (www.wadvanwaarde.nl) . In dit project werken boeren, ontwerpers, ambachtslieden, producenten, afnemers en studenten aan een nieuwe kleinschalige circulaire economie, die gebruik maakt van het plastic afval en lokaal verbouwd vlas. 

Samenvatting:

Uit onderzoek is bekend dat veel van het plastic in de Waddenzee uit de directe omgeving komt. Dat is goed en slecht nieuws. Slecht, omdat bewoners en bezoekers zich kennelijk nog onvoldoende bewust zijn van het gevaar dat plastic vormt voor de natuurlijke rijkdom van het enige natuurlijke Werelderfgoed dat Nederland telt.
Goed omdat als het probleem hier ontstaat, er ook hier kan worden gewerkt aan een oplossing. Dat doen we met ‘Circulair op de miensker’.

Om tot waardevolle lokale alternatieven te komen, hebben we twee waardeketens opgezet:
– Eentje rondom plastic afval uit zee waarvan we klimaatadaptieve producten maken. Samen met jutters, bewoners, recyclebedrijven en studenten hebben we een klimaatboom ontwikkeld waarin klimop kan groeien om zo op plekken waar geen echte bomen geplant kunnen worden, schaduw te geven. Zo ook een waterdoorlatende tegel om regenwater in de natuur te houden.
– De ander rondom vlas waarvan linnen wordt gemaakt als alternatief voor plastic textiel, een gewas dat bijdraagt aan biodiversiteit én CO2 opneemt.
We hebben samengewerkt met studenten, bewoners, beleidsmakers, ontwerpers, boeren, productiebedrijven om de vlasketen rond te krijgen en de productie van vlas tot linnen producten op te zetten. Ontwerpers hebben aansprekende producten ontworpen, boeren van de Waadrâne hebben vlas geteeld, met Friesland College het keuzedeel ‘van vlas tot lap’ ontwikkeld en een biobased Lab, VHL heeft de biodiversiteit gemeten. We hebben op oude wijze het vlas op de velden getrokken, afgedankt linnen textiel ingezameld, naaiworkshops georganiseerd, een business model gedeeld eigenaarschap ontwikkeld en op 12 december een FlaaksSkoalle georganiseerd waarin de waarde van vlas aan een groot publiek werd gedeeld.
Stappen zijn gezet naar een kleinschalige circulaire maakindustrie in NOF en een microplasticvrij Waddengebied!

Toelichting:

Plastic soup
We zijn bezig geweest met het maken van klimaatvriendelijke producten van dit plastic afvalmateriaal om zo de schade van het klimaat iets te herstellen. Er is een klimaatboom ontwikkeld waarin een klimop kan groeien om op plekken te plaatsen waar geen bomen geplant kunnen worden toch schaduw te kunnen geven. Er is een waterdoorlatende tegel van het gejutte plastic afval gemaakt om meer regenwater in de natuur te houden.

Waardeketen rondom vlas
Om tot een alternatief voor plastic te komen hebben we een waardeketen opgezet rondom vlas in Noardeast Fryslân, om linnen producten van te maken als alternatief voor het syntetische textiel. We hebben samengewerkt met een aantal boeren van de Waadrâne om de teelt weer of Friese bodem te introduceren. 1e jaar 2ha en 2e jaar 6ha. Door VHL/BEESPOKE is onderzoek gedaan naar de bijdrage van vlas aan de biodiversiteit. Om de vlasteelt en linnen producten rendabel te maken is een businessmodel ontwikkeld om goed inzicht te krijgen.

Ontwerp, onderwijs, bewoners en bezoekers
Met verschillende partijen hebben we linnen producten gemaakt om plasticverpakkingsvrij te kunnen winkelen en plasticvrij de boot op te kunnen. Hiervoor is een artistiek concept gemaakt op basis van diverse interviews met bewoners en bezoekers zodat het ontwerp aansluit op het Waddengebied dat als basis dient voor alle producten.

We hebben het keuzedeel “van vlas tot lap” doorontwikkeld ism Friesland College waar ook NHL Stenden bij aan is gehaakt waarin studenten alle stappen van lijnzaadje tot en met een kledingstuk hebben meegemaakt, zoals bijv: het repelen van het vlas, spinnen, weven, verven met natuurlijke pigment en de film The True Cost gezien waarin de waarheid achter de fast fashion wordt getoond. Studenten hebben diverse producten gemaakt geïnspireerd op de diverse stappen die ze hebben meegemaakt.
Momenteel zijn we bezig met het Friesland College en NHL-Stenden om een biobased werkplaats op te zetten om deze werkwijze door te zetten. Daarnaast hebben ook studenten industrieel product ontwerp aan de Hanzehogeschool diverse linnen producten ontwikkeld.

Omdat we de keten rondom linnen textiel circulair willen, hebben we ook een linnen inzameling gehouden ism diverse kringloopwinkels in de provincies Groningen en Friesland om van dit linnen groentezakken en broodzakken te maken. Met diverse bewoners hebben we een naaiworkshop gehouden om voor meermalig gebruik verpakkingen te maken voor de Sint of Kerst. Samen met Dokwurk kijken we hoe we deze productie verder kunnen brengen.

Samen met Circulair Friesland, Waddengoud en Merk Fryslân hebben we een brainstorm gehad hoe onze plasticvrije producten verder gebracht kunnen worden en het merk Friesland daarmee ook een circulaire boost te geven.

Kennis delen
Om vlas onder de aandacht te brengen bij zowel stakeholders in de schakels van de waardeketen als het brede publiek hebben we in juli 2021 een SimmerSkoalle georganiseerd waarin de stakeholders van de waardeketen elkaar leerden kennen en 12 dec 2022 een FlaaksSkoalle waarin de waarde van vlas vanuit verschillende invalshoeken werd benaderd: De waarde van het telen tbv biodiversiteit en co2 opslag, de waarde van linnen als alternatief voor plastic textiel, de waarde van de ambachtelijke verwerking, de waarde voor ontwerpers om aansprekende producten en processen te ontwerpen, maar ook voor kunsthistorici om er achter te komen dat Rembrandt twee schilderijen daadwerkelijk in dezelfde periode had geschilderd dmw röntgenfotos van het innen schildersdoek.

Al met al waardevol genoeg om verder te gaan!